در بازارهای مالی، از فارکس گرفته تا ارزهای دیجیتال و سهام، ابزاری وجود دارد که به معاملهگران اجازه میدهد تا با سرمایه‌ای به مراتب کمتر از حد معمول، موقعیتهای معاملاتی بزرگتری را کنترل کنند. این ابزار قدرتمند، لوریج (Leverage) یا همان اهرم نام دارد. لوریج به عنوان یک کاتالیزور عمل کرده و پتانسیل سود (و البته زیان) معاملات شما را به صورت چشمگیری افزایش میدهد.
این مقاله، راهنمای جامع شما برای درک کامل مفهوم لوریج است؛ ابزاری که در صورت استفاده هوشمندانه، می‌تواند مسیر مالی شما را متحول سازد. ما به شما نشان خواهیم داد که لوریج چیست، چگونه در بازارهای مختلف کار می‌کند، و مهم‌تر از همه، چگونه می‌توانید از آن به عنوان یک معامله‌گر حرفهای و با مدیریت ریسک مناسب بهره ببرید.
لوریج چیست؟ تعریف ساده و مکانیسم عملکرد
لوریج (اهرم) در بازارهای مالی ابزاری است که به شما اجازه میدهد با استفاده از سرمایه‌ای که بروکر (کارگزار) به شما قرض میدهد، معاملات بسیار بزرگتری نسبت به سرمایه اصلی خود انجام دهید. در واقع، لوریج قدرت خرید شما را چند برابر می‌کند. برای استفاده از این قدرت، شما باید مبلغ کوچکی از سرمایه خود را که به آن مارجین (وثیقه) میگویند، به عنوان تضمین نزد بروکر قرار دهید. ضریب اهرمی (مثلاً ۱:۵۰) نشان میدهد که وثیقه شما تا چه حد بزرگنمایی میشود.
مثال کاربردی برای درک لوریج
فرض کنید شما فقط ۲۰۰ دلار سرمایه دارید و می‌خواهید یک معامله بزرگ در بازار طلا (GOLD) انجام دهید.
-
اگر اهرم نداشته باشید (۱:۱): حداکثر معامله‌ای که می‌توانید انجام دهید، همان ۲۰۰ دلار است.
-
اگر از اهرم ۱:۵۰ استفاده کنید: بروکر شما سرمایه‌تان را ۵۰ برابر می‌کند.
-
مارجین (وثیقه شما): ۲۰۰ دلار
-
ارزش کل معامله قابل کنترل: $۲۰۰X۵۰ = ۱۰,۰۰۰ دلار
-
برای درک بهتر سود/زیان: اگر قیمت فقط ۱٪ به نفع معامله شما حرکت کند، سود شما برابر است با: ۱۰,۰۰۰×۱%=۱۰۰ دلار. این سود ۱۰۰ دلاری بر اساس وثیقه ۲۰۰ دلاری شما، به معنی ۵۰٪ بازدهی از سرمایه اولیه است. در مقابل، اگر ۱٪ برخلاف جهت حرکت کند، ۱۰۰ دلار زیان می‌کنید و ۵۰٪ از وثیقه شما باقی می‌ماند.
نتیجه:
شما با سپردن ۲۰۰ دلار به عنوان وثیقه (مارجین)، توانسته‌اید یک موقعیت ۱۰,۰۰۰ دلاری در بازار باز کنید. اکنون، اگر معامله ۱٪ سود کند، سود شما بر مبنای ارزش کل ۱۰,۰۰۰ دلار محاسبه میشود، نه ۲۰۰ دلار. اما همین مکانیسم دو لبه است؛ اگر بازار برخلاف جهت حرکت کند، زیان شما نیز به همان نسبت (یعنی بر مبنای ۱۰,۰۰۰ دلار) بزرگ خواهد شد. بنابراین، اهرم ابزاری قدرتمند است که سود و زیان را به یک اندازه تقویت می‌کند.
مکانیسم مدیریت ریسک بروکر (مارجین کال):
نکته مهم اینجاست که بروکر برای جلوگیری از زیان بیشتر از وثیقه‌تان، معامله را رصد می‌کند. اگر زیان شما به حدی برسد که کل ۲۰۰ دلار مارجین‌تان در خطر باشد، بروکر به صورت خودکار معامله را می‌بندد (اصطلاحاً مارجین کال). این یعنی معامله تا لحظه‌ای باز می‌ماند که سرمایه شما کاملاً از دست نرود، مگر اینکه خودتان زودتر آن را ببندید. این مکانیسم نشان میدهد که مدیریت ریسک و تعیین حد ضرر برای حفظ سرمایه، کاملاً ضروری است.
لوریج در کدام بازارهای مالی استفاده میشود؟
اگرچه لوریج به طور گسترده با بازار فارکس شناخته میشود، اما در بسیاری از بازارهای دیگر نیز کاربرد دارد. درک تفاوت‌های استفاده از لوریج در هر بازار برای یک معامله‌گر جامع ضروری است:
|
بازار مالی |
نام متداول لوریج |
ضریب اهرمی معمول |
نحوه استفاده |
|
فارکس (Forex) |
لوریج (Leverage) |
1:50 تا 1:500 (گاهی بیشتر) |
برای معامله جفت‌ارزها با حجم بالا و سرمایه کم. این ابزار در مسیر آموزش فارکس به عنوان یک اصل کلیدی تدریس میشود. |
|
ارزهای دیجیتال (Crypto) |
مارجین تریدینگ، فیوچرز |
1:5 تا 1:125 |
برای باز کردن موقعیتهای خرید (Long) یا فروش (Short) در صرافی‌های رمزارز. |
|
سهام و کالا (Stocks & Commodities) |
اعتبار معاملاتی (Margin) |
1:2 تا 1:10 |
برای خرید سهام یا قراردادهای آتی (Futures) با استفاده از اعتبار کارگزاری. البته در کارگزاری های بازار بورس ایران، فعلا ضریب اهرمی ارائه نمی شود. |
در هر سه بازار، لوریج به معامله‌گر امکان میدهد تا قدرت خرید خود را افزایش داده و از نوسانات کوچک بازار، سودهای بزرگتری کسب کند.
مارجین و لوریج: دو روی یک سکه
برای استفاده از لوریج، ابتدا باید مفهوم مارجین را به طور کامل درک کنید. مارجین در واقع وجه تضمینی است که معامله‌گر برای پوشش زیانهای احتمالی نزد بروکر نگهداری می‌کند. مارجین به دو دسته تقسیم میشود:
1.مارجین مورد نیاز (Required Margin): حداقل مبلغی که برای باز کردن یک معامله اهرم‌دار لازم است.
2.مارجین آزاد (Free Margin): مبلغی که در حساب شما باقی مانده و می‌توانید از آن برای باز کردن معاملات جدید یا تحمل زیانهای بیشتر استفاده کنید.
هنگامی که زیانهای شما به حدی برسد که مارجین آزاد شما به صفر نزدیک شود، بروکر اخطار مارجین کال (Margin Call) را صادر می‌کند و در صورت عدم تأمین مارجین، معامله شما به صورت خودکار بسته خواهد شد.
نحوه محاسبه اهرم واقعی و مدیریت ریسک
اهرم واقعی، معیاری بسیار مهم‌تر از اهرمی است که بروکر به شما پیشنهاد میدهد. این عدد به سادگی نشان میدهد که حجم پولی که وارد معامله کرده‌اید چقدر بزرگ‌تر از کل پولی است که در حسابتان دارید. نحوه محاسبه آن این است. (ارزش کل معامله باز شده) تقسیم بر (کل پول حساب). برای مثال، اگر اهرم واقعی شما ۱۰ باشد، یک حرکت فقط ۱۰ درصدی قیمت برخلاف پیش‌بینی شما، می‌تواند تمام سرمایه (۱۰۰ درصد) حساب شما را نابود کند.
برای اینکه هیچ‌وقت کل پولتان را به خطر نیندازید، معاملهگران حرفهای حجم معاملات خود را با دقت کنترل میکنند. آنها توصیه میکنند که باید اندازه معامله را طوری انتخاب کنید که حتی اگر حد ضرر (Stop Loss) فعال شد و معامله بسته شد، حداکثر زیانی که به شما وارد میشود، هرگز بیشتر از ۱ تا ۳ درصد از کل سرمایه‌تان نباشد.
چرا میگویند ضریب اهرمی مثل شمشیر دو لبه است؟
لوریج ابزاری فوق‌العاده برای بزرگ کردن قدرت خرید شماست و به شما اجازه میدهد با سرمایه کم، معاملات بسیار بزرگی را کنترل کنید. این کار پتانسیل کسب سود شما را به شدت بالا می‌برد و باعث میشود از سرمایه اولیه خود بازدهی بیشتری بگیرید، در حالی که بخش زیادی از پولتان برای فرصت‌های دیگر آزاد می‌ماند.
اما فراموش نکنید لوریج ریسک زیان شما را نیز به همان اندازه تقویت می‌کند. یک نوسان کوچک در بازار برخلاف جهت معامله می‌تواند منجر به زیانهای سنگین و حتی از دست رفتن کامل وثیقه شما (مارجین کال) شود. بنابراین، اگرچه لوریج بد نیست، استفاده افراطی و بدون مدیریت ریسک دقیق از آن، فشار روانی بالا و خطر نابودی حساب را به همراه دارد.
ریسک‌های ناگهانی بازار برای کسانی که از اهرم استفاده میکنند
وقتی با اهرم بالا معامله می‌کنید، حرکت‌های ناگهانی و شدید بازار - مانند زمانی که یک خبر اقتصادی مهم منتشر میشود یا قیمت پس از تعطیلی بازار با یک "جهش بزرگ" (گپ قیمت) باز میشود - می‌تواند بسیار خطرناک باشد. در این موقعیتهای سریع، سیستم‌های دفاعی کارگزاری شما (مثل حد ضرری که تعیین کرده‌اید) ممکن است نتوانند معامله شما را دقیقاً در زمان مناسب ببندند. در نتیجه، معامله با قیمتی بسیار بدتر از انتظار بسته میشود و ممکن است زیان شما از کل پولی که در حساب گذاشته‌اید (وثیقه یا مارجین) بیشتر شود.
اگر این اتفاق بیفتد، موجودی حساب شما به صفر نمی‌رسد، بلکه منفی میشود؛ یعنی شما عملاً به کارگزاری بدهکار می‌شوید! برای اینکه گرفتار این بدهی نشوید، حتماً باید یک کارگزاری (بروکر) انتخاب کنید که قانون "حفاظت از موجودی منفی" (Negative Balance Protection) را داشته باشد. این قانون به این معناست که کارگزاری متعهد میشود بدهی منفی شما را بپذیرد و حساب شما را به صفر برگرداند. بدون این قانون، جبران این بدهی بر عهده‌ی شما خواهد بود. بنابراین، بهترین راه جدا از بحث انتخاب بروکر مناسب، استفاده محتاطانه از اهرم و مدیریت دقیق ریسک است.
نکته: برای آگاهی از زمان دقیق انتشار اخبار مهم، توصیه میشود حتم صفحه تقویم اقتصادی فارکس بورسا را به‌طور منظم بررسی کنید.
سخن پایانی: لوریج، ابزار معامله‌گر آگاه
لوریج، چه در بازار فارکس، چه در بازار ارز دیجیتال، یک ابزار مالی قدرتمند است که می‌تواند سودآوری شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد. با این حال، استفاده موفقیت‌آمیز از آن نیازمند دانش عمیق، انضباط و پایبندی به اصول مدیریت ریسک است.
برای کسب رتبه برتر و موفقیت پایدار در بازارهای مالی، باید به جای تمرکز بر ضریب اهرمی بالا، بر مدیریت حجم معامله و کنترل اهرم واقعی تمرکز کنید. لوریج را به عنوان یک ابزار کمکی ببینید، نه یک میانبر برای ثروت‌اندوزی. با درک کامل این مفهوم و رعایت دقیق قوانین مدیریت سرمایه، می‌توانید از قدرت اهرم به نفع خود استفاده کرده و به یک معامله‌گر آگاه و موفق تبدیل شوید.
سوالات متداول
1- لوریج یا ضریب اهرمی چیست؟
لوریج ابزاری است که به معاملهگران اجازه میدهد با قرض گرفتن سرمایه از بروکر (کارگزار)، موقعیتهای معاملاتی بسیار بزرگتری نسبت به سرمایه اصلی خود باز کنند و به این ترتیب قدرت خریدشان چند برابر میشود.
2- مارجین چه نقشی در لوریج دارد؟
مارجین، وثیقهای است که شما نزد بروکر قرار میدهید تا بتوانید از لوریج استفاده کنید. این مبلغ در واقع تضمینی برای پوشش زیانهای احتمالی است.
3- بهترین استراتژی برای مدیریت ریسک لوریج چیست؟
کنترل دقیق حجم معامله و انتخاب آن به نحوی که حداکثر زیان شما (در صورت فعال شدن حد ضرر) هرگز بیشتر از ۱ تا ۳ درصد از کل سرمایه حساب نباشد.
4- لوریج علاوه بر فارکس در چه بازارهای دیگری استفاده میشود؟
لوریج در بازار ارزهای دیجیتال (با نام مارجین تریدینگ) و در بازارهای سهام و کالا (با نام اعتبار معاملاتی یا مارجین) نیز کاربرد دارد.
5- آیا باید همیشه از معامله در زمان انتشار اخبار اقتصادی اجتناب کرد؟
نه لزوماً. معاملهگران حرفهای یا در این زمانها حجم خود را به شدت کاهش میدهند، یا از استراتژیهای خاص خبری استفاده میکنند، اما معامله با اهرم بالا در نزدیکی زمان انتشار اخبار، یک ریسک بسیار بزرگ و غیرضروری است.
---
